Kunstminnaar en een callgirl (Tallinn, 4 september 2023)

Coole foto's, afgedankte Sovjetbeelden en een lange wandeling langs de kustlijn staan vandaag op het programma. Het is een nieuw samengesteld programma nadat ik beslis om toch maar niet naar de Jägalawaterval te gaan. Daarvoor zou ik een bus moeten nemen en tientallen kilometers afleggen, maar ook een halve dag kwijtspelen. Hoe mooi die waterval en het omliggende natuurpark ook is, ik blijf op mijn laatste volle dag nog liever wat hangen in en rond Tallinn. Het eindigt met een lachje van een callgirl.

Vergapen aan glamour

Fotografiska is een bijzonder mooi fotografiemuseum waarvan ook vestigingen in Stockholm en New York bestaan. Er staan twee nieuwe openingen gepland in Berlijn (op 14 september) en Shanghai (later dit jaar). Het Estse pand is gelegen in de artyfarty wijk Telliskivi Creative City met street art op elke hoek, tot winkels omgebouwde fabriekspanden en in de buurt kan je eten in afgedankte treinwagons. Voordat ik het museum bezoek, wandel ik wat door de gangen van de gebouwen die een toffe industriële architectuur kennen. Het zit er vol trendy kledingzaakjes waar je ter plaatse naaisters aan het werk kan zien. Ook bakkers kan je door ramen in hun habitat zien kneden en bakken. Voor de rest tref ik er onder meer een bloemenwinkel, keramiek, esoterische stuff, een platenzaak en kunstgalerieën. Het is er gezellig zitten in koffiebars of je kan er iets eten. Ik loop al zeker Mabrik binnen, een winkel waar ze van alles rond popcultuur (films, tv, games, comics, manga's) verkopen. Behalve een speelpleintje, zomerbar, heel wat zitbankjes en andere mogelijkheden om sociaal om te springen met locals of toeristenrond de gebouwen, staat er ook een sf-achtige constructie met uitstulpingen waarin mensen kunnen staan. Ik ga er even een blikje in werpen en stel vast dat je in elk van die uitstulpingen jezelf vervormd ziet in lachspiegels.

In het fotomuseum loopt momenteel een kleurrijke expo van de Britse fotograaf Miles Aldridge. In de ferry naar Helsinki zag ik een brochure van het museum met een uitnodigende foto op de cover. Doorgaans bezoek ik weinig fototentoonstellingen, maar dit trok mijn aandacht. En die expo mag er beslist wezen. Behalve een sliert beroemdheden, zoals acteurs Michael Fassbender, Maisie Williams, Viola Davis, Sophie Turner, zangeres PJ Harvey, regisseur David Lynch en modeontwerpster Donatella Versace, vergaap ik me vooral aan de tientallen in het oog springende foto's van glamourvrouwen in de supermarkt of het dagelijks leven, surrealistische naakten en sexy heiligen. Het baadt allemaal in vibrerende kleuren die glamour, film noir en popcultuur uitstralen. De hele opstelling is zo geslaagd, met kleuren die ook op de muren zijn doorgetrokken, dat ik de hele expo driemaal doorloop.

Voor een van de twee andere expo's legde de in Rusland geboren Snezhana von Büdingen-Dyba vier jaar lang het leven vast van de Duitse Barbara en haar dochter Sofie sinds de achttiende verjaardag van het meisje, met hun zestiende-eeuwse hoeve in Eilenstedt als decor. Sofie staat in de reeks foto's op de overgang naar het volwassen worden en ze heeft het syndroom van Down. Ik zie alleen maar oprechte emoties: verdriet, blijdschap, liefde. De laatste expo portretteert zwarten op een moderne manier (dikwijls met voetbalattributen) die het doorheen de eeuwen op allerlei gebied gemaakt hebben, ondanks verledens in slavernij of andere vormen van onderdrukking. De reproducties van de foto's zijn net als die van Miles Aldridge soms metershoog. Het zijn ingekaderde fotoposters in zeer hoge kwaliteit. In het restaurant van het museum, dat ook alweer erg aangenaam is vormgegeven, eet ik wat patisserie als tussendoortje: een heerlijke cinnamon roll en een soesje met bessen. Voor een kop koffie betaal je eenmaal en daarna mag je zoveel bijschenken als je wilt.

Glimlach delen

Hierna staat me een stevige wandeling van een uur en een kwartier te wachten om tot voorbij de andere kant van Tallinn te stappen. Ik passeer weer langs het centrum en stuit op een groepje studenten van een tekenacademie die een van de torens uit de stad schetsen. Na een paar kilometer wandel ik voorbij de ferryterminal die ik op mijn eerste dag heb genomen naar Helsinki. Op een lange laan staan om de tientallen meters kunstwerken die bommen en obstakels voor schepen voorstellen. Fonteintjes verspreiden flinterdunne waterstraaltjes die met de waternevel eigenlijk rook lijken te vormen. Gigantische papieren bootjes kom ik ook tegen, al dan niet naast zo'n dreigend gevaar. Tallinn is beslist een plek waar kunstminnaars aan hun trekken komen, in de vele musea en gewoon ook op straat. Langs de zee en even op het strand wandel ik verder. De helderblauwe lucht wordt verstoord door zware wolkendekken die mooie beelden vertonen. Er zijn veel wandelaars en fietsets. Ik nader een bankje waarop een al wat oudere dame breed zit te glimlachen, genietend van het weer en het uitzicht. Bij het passeren deel ik met haar eenzelfde glimlach van geluk.

Afgedankte Lenins

Op het einde van de wandeltocht kom ik uit bij een museucmcompex dat vandaag gesloten is. Ik kom echter niet voor het filmmuseum of het museum over de geschiedenis van Estland, maar voor het gratis toegankelijke parkje waar afgedankte Sovjetstandbeelden staan. Lenin (of diens hoofd) staat er in alle vormen en maten. Stalin en andere voormalige Russische heersers ontbreken niet op het appel. Het zijn restanten van de vroegere Russische overheersing. Sommige beelden zijn beschadigd. Er ontbreken handen of hoofden. Nog wat verder staat een gigantisch monument dat ik langs een helling beklim. Pas achteraf verneem ik dat het een Sovjetbegraafplaats is. Vandaar de groepjes kruisen die ik in het park ernaast zie.

Estland verloochent hier haar geschiedenis niet, maar kijkt ook vooruit. Over de enorme expansie had ik het al. Vanuit de verte zie je hier met uitzicht op Tallinn dat er twee steden naast elkaar lijken te liggen: het historische, met de pittoreske torens en kerken, en daarnaast een ultramodern gedeelte met hoge gebouwen. Langs de kustlijn kom ik ook het ene loftachtig flatgebouw na het andere tegen. Ze zouden niet misstaan in de mondainere badplaatsen in onze regio. Ik vraag me af wat de vastgoedprijzen hier zijn. Op een reeks plakkaten lees ik wat over de geschiedenis van Estland en (internationale) verwezenlijkingen. Ik leer ook bij over de "zingende revolutie", een vreedzame revolutie die tussen 1987 en 1991 tot de onafhankelijkheid van de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen leidde. Het hoogtepunt was de Baltische Weg, een menselijke keten vanaf Tallinn via Riga (dat ik vorig jaar bezocht) tot Vilnius. De keten was 600 kilometer lang en er deden twee miljoen mensen aan mee.

Klotestep

Voor de terugweg waag ik me nog eens aan een elektrische step. De vorige en meteen ook eerste en laatste keer gebruikte ik die in Boekarest, een eerste stad van een vorige srprs.me-reis. De wieltjes waren klein en ik dacht met groot gemak over een borduur van een voetpad te kunnen rijden. Fout gedacht. Ik knalde tegen de borduur, viel over het stuur van de step, verloor daarbij een schoen die twee meter verder landde en ik kreeg een stekende pijn in mijn linkerarm. Omdat die pijn aanhield meldde ik me bij het dichtsbijzijnde ziekenhuis. Daar keken ze raar op omdat ik geen afspraak had. Bij verdere navraag bleek ik binnengestapt te zijn in een kliniek voor plastische chirurgie. In een ander ziekenhuis werd ik behandeld en bleek mijn arm gebroken te zijn. Met halfopen gips rond de arm kon ik mijn reis voortzetten, met redelijk wat praktische obstakels (het aantrekken van mijn broek of het nemen van een douche bijvoorbeeld, zeker in een snikheet Rome), maar geen reden om terug naar huis te vliegen.

Dat verhaal gaat nu al een paar jaar mee en ik word er vrij regelmatig op aangesproken door mensen die me kennen. Ik laat ze op mijn Facebookpagina weten dat ik weer eens opnieuw met een step zal rijden, maar beloof ze voorzichtig te zijn... 23 minuten later sta ik in het centrum en win daarmee drie kwartier die ik anders te voet had moeten afleggen. Ik blijf het echter een gevaarlijk kloteding vinden dat niet aan mij is besteed. Ik leer weliswaar snel dat je er eerst volledig op moet staan en dan pas ‘gas’ geven (tweemaal bijna gevallen). Dat je eerst gas moet lossen en pas dan remmen (enkele keren gewankeld en opnieuw bijna gevallen). Dat je ondanks een uit voorzichtigheid ingestelde maximumsnelheid van 15 kilometer per uur toch van geluk mag spreken dat een auto die op je afkomt remt of ik knal erop, tenzij ik snel draai, maar dan zou ik zeker vallen. En het voetsteuntje dient om op de grond te verankeren, niet op je eigen voet. Dat deed even zeer, maar de rode plek verdwijnt al snel.

In het centrum wandel ik doelloos door kleine straatjes om de tijd te doden tot het avondeten. De Katariinasteeg is er een beroemd straatje tussen twee dikke doorgangen dat je terugbrengt naar de middeleeuwen. Tallinn ligt vol kasseien in de binnenstad. Het is toch wat opletten dat je je voet niet omslaat.

Geklungel met stokjes en een callgirl

Het begint donkerder te worden en dat is het juiste moment om naar de rooftop bar van het Radisson-hotel te gaan. Daar zou volgens de taxichauffeur die me van de luchthaven naar het hotel reed het mooiste uitzicht over de stad moeten zijn. Hij heeft gelijk. Op de 24ste verdieping kijk ik uit over de hele stad met daarachter de zee en door de wolken de ondergaande zon die van het zicht een prachtig schilderij maken.

Ik bestel een cocktail en wacht een uurtje tot mijn on the spot gemaakte reservatie voor het restaurant ernaast in voege treedt. Restaurant Issei biedt een fusionkeuken aan van Japanse en Peruaanse gerechten. Ik ga zitten aan een tafeltje naast een kerel die er ook alleen zit en bestel tempura van garnalen met spicy tomatensaus en mayonaise met limoen. De alleraardigste serveerster vraagt me of ik met stokjes wil eten of een vork en mes nodig heb. Ik zeg haar dat ik klunzig ben met stokjes, maar dat ik het wel weer eens wil proberen. Van de drie garnalen beland er een op de grond die van tussen mijn stokjes glipt.

Intussen is naast me de date van de avond voor de kerel gekomen. Met haar opgespoten lippen en bijgewerkte borsten en de manier waarop ze elkaar begroeten, twijfel ik geen moment: die gast heeft een callgirl geïnviteerd. Terwijl ik mijn tweede gerechtje krijg, een trio van tortilla's met avocado, tomatensalsa en shiitake, luister ik het gesprek van m'n buren af. Dat is een retesaai kennismakingsgesprek over hun dagindeling en oppervlakkige vragen die haar niet lijken te interesseren. Hij heeft misschien de looks, maar kan zeker geen boeiend gesprek voeren. Hij gaat ook niet echt in op de antwoorden die ze wel geeft, of de informatie die ze aanreikt en waarop hij zou moeten ingaan om interesse te tonen. Ik bedenk me dat ze bij mij al lang had zitten lachen... wat op het einde van mijn maaltijd waarheid wordt wanneer ik rechtsta en mijn hoofd tegen een laaghangende lamp stoot. Ik wens de twee een goedenavond en ga naar het hotel om weer eens als een blok in slaap te vallen na een douche. Morgen wacht me srprs.me-bestemming nummer 5, maar zelf heb ik er al twee steden (Firenze en Helsinki) bij gecreëerd.